توضیحی مختصر از مقاله  :

مقدمه
 

بيابان زايي چيست و چگونه اتفاق مي افتد؟

اجازه مي خواهم از تشريح عوامل بيابان زايي نظير بوته كني، چرای مفرط و خارج از فصل دام در مراتع ، تبديل مراتع به ديمزار، برداشت بي رويه آب از سفره هاي آب زيرزميني، معدن كاوي و بهره برداري از معادن، جاده سازي و توسعة شهرها و روستاها و امثال آن كه ساليان سال گفتيم و نوشتيم خودداري كنم و به يكي دو مورد از موارد حاد آن بپردازم و سپس راههاي مهار و كنترل آن را از نگاهي ديگر (اگر نگويم جديدتر) بيان كنم.

ویژگی آب و هوای خشک
بارندگی در مناطق خشک کم و نامنظم استمقدار باران در سال‌های مختلف متفاوت است و ممکن است حتی چند سال بارندگی صورت نگیردبارندگی اغلب شدید و به صورت رگبار استبه علت خشکی و وزش باد میزان تبخیر و تعرق بیشتر از بارندگی سالانه‌است وزش باد در مناطق خشک به ویژه بیابان‌ها شدید است که علاوه بر حمل ذرات گرد و غبار بر خشکی هوا می‌افزاید

پراکندگی و علل ایجاد بیابانها
علل ایجاد بیابان ها

گرم شدن زیاد منطقه بر اثر تابش خورشید
در منطقه‌های استوایی به علت تابش عمود آفتاب بیشترین گرما دریافت می‌شود و بیشتر بیابانها نیز در این عرضهای جغرافیایی قرار دارند(از جمله صحرا ی بزرگ افریقا).


فشار زیاد جنب حاره ای
فشار هوا در همه عرضهای جغرافیایی یکسان نیست.وقتی در جایی فشار هوا کم باشد، هوا به علت سبکی بالا رفته و پس از سرد شدن در صورت وجود رطوبت کافی و سایر شرایط لازم موجب بارندگی می‌شود.هوای گرم و مرطوب استوایی پس از ایجاد بارش به اطراف مدار راس السرطان و راس الجدی حرکت می‌کند. اما به علت سنگین شدن وتراکم در عرض‌های جغرافیایی مذکور فرو می‌نشیند و یک منطقه پر فشار به وجود می‌آورد.این توده هوا با از دست دادن رطوبت خود فرو می‌نشیند نتیجه این امر خشکی و گرمی هوا و صاف بودن آسمان در این مناطق است. در دریا این منطقه را مدار بدون باد یا عرض جغرافیایی اسب، بر گرفته از نام کاشف آن ساتاسپ دریانورد ایرانی دوران خشایارشا می نامند.


 

جریان‌های آّب سرد ساحلی
جریان‌های سرد اقیانوسی که از قطب جنوب به سمت استوا حرکت می‌کند در برخی نقاط ساحلی به علت ایجاد هوای سرد و نشست هوا، مانع ایجاد بارش در این مناطق می‌شود مانند بیابان آتاکاما و اریکا در آمریکای جنوبی. بیابان نامیب در آفریقا.دوری از منابع رطوبتی و وجود کوهستان: بسیاری از بیابانهای دنیا در اثر دوری از منابع رطوبتی و وجود کوهستان به عنوان یک مانع در برابر رطوبت شکل گرفته‌اند. بیابان تاکلاماکان(تکله مغان)در آسیای مرکزی و بیابان گبی در مفولستان از این دست بیابان‌ها هستند.


بیابان زدایی از دیدگاه جهانی
تخریب سرزمین یا بیابان زایی در مناطق خشک و نیمه خشک تا نیمه مرطوب مقوله ایست که توجه متفکران جهان را به خود جلب کرده و کنترل و کاهش عوامل بیابان زایی در سرلوحه کار ارگان های بین المللی قرار گرفته است.استفاده غیر اصولی از منابع طبیعی و اراضی کشاورزی در این مناطق به دلیل افزایش جمعیت و نیازهای بشری موجب کاهش توان تولید این مناطق شده و در روند تخریب و گسترش اراضی بی حاصل رو به افزایش است.شدت بیابان زایی و عواقب ناگوار آن در دو دهه اخیر به خصوص در افریقا و آسیا سبب گردیده تا وجدان جهانی بیدار گشته و در صدد یافتن راه چاره برآیند.در اواخر دهه 1960 و اوایل 1970 در آفریقا موضوع بیان زایی به عنوان یک معضل جهانی تایید و در کنفرانس سران ریو در سال 1992 مطرح گردید و بعد از تلاش های مستمر در سال 1994 معاهده مبارزه با بیابان زایی ملل متحد تدوین شد.در 15 اکتبر 1994 این معاهده به امضاء رسید که ایران سومین کشور امضاء کننده آن بود.با تلاش های مستمر این کنوانسیون در تاریخ 9/10/75 این معاهده از تصویب مجلس شورای اسلامی گذشت و ایران به صورت یکی از اعضای متعاهد آن درآمد.بر اساس مصوبه این کنوانسیون هر ساله 17 ژوئن که مصادف با خرداد ماه است به عنوان روز جهانی بیابان زدایی نامگذاری شده است.از نظر این کنوانسیون بیابان زایی به معنی تخریب سرزمین در مناطق خشک،نیمه خشک،تا خشک نیمه مرطوب ناشی از عوامل مختلف از جمله تغییرات آب و هوایی و فعالیت های انسانی می باشد و بیابان زدایی فعالیت هایی را شامل می شود که بخشی از توسعه جامع سرزمین در مناطق خشک،نیمه خشک،نیمه مرطوب را در راستای توسعه در بر گرفته و هدف آن عبارت است از :