فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از مقاله  :

اسپرماتوژنزيس (Spermatogenesis)

سلول هاي بدوي در مسیر حرکت و پس از استقرار در گنادي كه سلول های آن تركيب xy دارد (جنس مذكر)، شروع به تقسيمات ميتوزي می نمایند اما تعداد این تقسیمات محدود بوده و پس از استقرار در گناد وارد تقسیم ميوز نیز نمي شوند.اگر مقطعي از طناب هاي سمي نفروز را در این مرحله داشته باشيم، 2 نوع سلول را مي توانيم در آن مشاهده كنيم:

1- سلول های ژرمينال بدوی(Primordial germ cells) : که بعدا سلول های گامت جنس مذکر (اسپرماتوزوئید) را خواهند ساخت.  

2- سلول های پشتيبان (Supporting cells):  که از اِپي تليوم سطحي گناد ايجاد مي شوند و مانند سلول هاي فوليكولي می باشند.

اين طناب ها در دوران بلوغ كاناليزه شده و تبديل به مجاري سمي نفروز مي شوند.در طناب هاي اسپرماتيك علاوه بر 2 نوع سلول فوق الذکر، بافت همبند سستی وجود دارد كه شامل: (شامل فيبروبلاست + ماكروفاژ و ماست سل و ...+ عروق خوني+ لنفاتيك و اعصاب و سلول هاي لايديگ يا interstitial است).سلول هاي لايديگ يا بینابینی (Interstitial cells): که ويژگي هاي سلول هاي توليد كننده ی هورمون هاي استروئيدي را دارند، سلول های  گرد و چند وجهي با هسته مركزي هستند كه دو ارگانل در آنها به خوبي رشد کرده است.

1- شبكه آندوپلاسمي صاف 2- ميتوكندري هائی با ستیغ های (Crista) لوله اي شكل فراوان. این دو ارگانل بایکدیگر در توليد هورمون های استروئيدي همکاری مي كنند.سلولها ی لایدیگ در دو دوره زندگي جنيني و پس از بلوغ نقش دارند.

در دوران جنيني هورمون گنادوتروپين جفتي(HCG) كه شبيه LH است و از سلول هاي سن سیسیوتروفوبلاست ترشح مي شود و بر سلول هاي لايديگ اثر گذاشته و در درون جنيني توليد هورمون تستوسترون مي كند كه كارش تمايز مجاري بي تفاوت تناسلي اوليه به اندام هاي تناسلي جنس مذكر است. اما پس از بلوغ تحت تاثير LH،  هورمون تستوسترون تولید نموده که باعث بروز صفات ثانويه جنسي مذكر مي شود.سلول هاي ژرمينال سلول هاي بسیارحساسي هستند اما بر خلاف آن ها سلول هاي لايديگ مقاوم اند و در شرايط نهان بيضگي (Cryptorchidism)  (عدم نزول بيضه) كه در آن اسپرماتوژنز متوقف مي شود و شخص عقیم می باشد، سلول هاي لايديگ تستوسترون را ترشح نموده و صفات ثانويه جنسي در این شخص بروز مي نمایند.

مراحل اسپرماتوژنز: فرآيند اسپرماتوژنز دارای سه مرحله است که عبارتند از:

1) اسپرماتوسیتوژنز (Spermatocytogenesis): که متعاقب تقسيمات ميتوزی محدود سلول های اسپرماتوگونی و تمایز سلول های حاصله دونوع اسپرماتوگونی A و B تولید شده نوع A بصورت سلول های بنیادی باقی می ماند و نوع B پس از تمایز به اسپرماتوسیت نوع I تبدیل می شود.

2) تقسیم ميوز (Miotic division): که حاصل آن تولید سلول های اسپرماتید n کروموزومی است.

3) اسپرميوژنز (Spermiogenesis): که در آن سلول های اسپرماتید بر اثر تمایز به اسپرماتوزوئید تبدیل می شوند.

پس از بلوغ، سلول های اسپرماتوگوني بر اثر تمایز به اسپرماتوسيت I تبديل شده سپس وارد تقسیم ميوز مي شوند که پروفاز آن طولاني بوده و 22 روز طول مي كشد و با تقسیم اول میوز دو سلول اسپرماتوسيت نوع II تشكيل مي شود، بعد از آن دومين تقسيم ميوز انجام شده و حاصل آن سلول های گرد اسپرماتيد است كه طي فرآيند اسپرميوژنز، به اسپرماتوزوئيد تبدیل مي شوند.

فرآيند اسپرميوژنزيس:

مجموعه سلول هاي اسپرماتيدي كه از يك سلول ژرمينال بدوي حاصل مي شوند، مرحله تقسيم سيتوپلاسم (Cytokinesis) را انجام نمي دهند و فقط تقسيم هسته در آن ها صورت می گیرد و سلول های حاصله به هم متصل باقی می مانند تا در نهايت پل هاي سيتوپلاسمي توسط سلول هاي سرتولي، فاگوسيته شود و اسپرماتوزوئيدها از یکدیگر جدا می شوند.

مراحل اسپرمیوژنز:

1- تشكيل كيسه آكروزوم از دستگاه گلژي: این کیسه در سر اسپرم به شكلي قرار می گیرد که نيمه قدامي سر را بطور كامل مي پوشاند و داراي آنزيم هايي مانند: Trepsin like، آکروزین، فسفاتاز اسيدي و هيالورونيداز  است كه در مرحله لقاح براي عبور از تاج شعاعي و منطقه شفاف (Zona plusida) لازم است.

2- هسته متراكم شده و به صورت كشيده در مي آيد.

3- مقدار بسيار زيادي از سيتوپلاسم بيرون ريخته مي شود.

4- اين سلول ها داراي سر، قطعه مياني و دم مي شوند.

ابتدا در سر كيسه آكروزوم تشكيل مي شود؛ سپس يكي از سانتريول ها به طرف قطب مخالف رفته رشد مي كند و دراطراف قسمت پروگزيمال آن ميتوكندري ها جمع شده و قطعه مياني را تشكيل مي دهد و سپس دم ودر انتها تاژك (فلاژل) تشكيل مي شود.

سپس اين سلول ها آزاد شده و با انقباض مجاري سمي نفروز وارد اپي ديديم مي شود ودر آنجا تحرك لازم را پيدا مي كنند ولي هنوز قدرت باروري پیدا نمی کند (بعلت ترکیباتی بنان گلیسروفسفوکولین که از سلول های اپیدیدیم ترشح می شود. و زماني كه وارد اندام تناسلي جنس مونث شود و خاصيت Capacitation (ظرفيت پذيري) پيدا مي كند. بدین معنی که گليكوپروتئين و پروتئين از غشاي پلاسمايي سر اسپرم برداشته مي شود تا به راحتي آنزيم ها را آزاد كند و وارد تخمك شود.