فایل ورد قابل ویرایش

مقدمه :

رشد و نمو گياهان را با تغيير در شرايط محيطی و يا دستكاری در خود گياه می‌توان تنظيم كرد، برای رسيدن به چنين تغييراتی در گياه از روش‌های فيزيكی مانند تربيت كردن (Training) و هرس كردن (Pruning) و يا از روش‌های شيميايی نظير كاربرد مواد تنظيم كننده رشد استفاده می‌شود. واژه تربيت كردن گياهان به معنی تكنيك‌ها و روش‌هايی است كه برای تنظيم اندازه، شكل و جهت رشد گياه بكار می‌روند. هرس كردن يا حذف قسمت‌هايی (جوانه، شاخه، برگ و گل و ميوه) از گياه همراه با عمل تربيت انجام می‌گيرد، تا گياه به شكل يا فرم معينی ايجاد شود. به عنوان مثال تربيت درختان ميوه و گياهان زينتی به اشكال مختلف و يا حصار. تربيت گياهان بايستی در مراحل اوليه رشد انجام شود. هرس منظم برای حفظ شكل و تعادل فيزيولوژيكی لازم برای گلدهی و ميوه‌دهی ضروری است. تربيت گياهان باغی هميشه نياز به هرس ندارد بطوری كه در برخی گياهان بالا رونده مانند گوجه فرنگی، خيار و برخی از لوبياها بايد آنها را به قيم بست تا برگهايشان از نور كافی برخوردار شوند اين عمل به شكل غير مستقيم گلدهی و ميوه‌دهی را تحريك می‌كند و باعث می‌شود كه ميوه آنها تميز بماند.

هدف از هرس:

هرس درختان  بطور عمده به سه دليل زير انجام می‌گيرد:

1- تنظيم اندازه گياه

2- بدست آوردن شكل يا فرم معين 

3- بهبود كارآيی يا باروری گياه (تنظيم كميت و كيفيت محصول).

هرس اثر پاكوتاه كنندگی در گياهان دارد. به عنوان مثال كوتاه كردن منظم درختچه‌های زينتی و گياهان حصار باعث می ‌شود كه آنها ارتفاع مناسبی داشته باشند.

هرس درختان ميوه سبب توليد تاجی مناسب برای سهولت در برداشت می ‌شود.

هدف ديگری كه در اثر تربيت و هرس كردن گياه بدست می‌آيد ايجاد اسكلتی مناسب با شكل مشخص و معين است. برای رسيدن به اين مقصود بايد در مراحل اوليه رشد درختان، شاخه‌های اصلی انتخاب و مشخص شوند تا اسكلت آينده درخت تشكيل شود. شاخه‌هايی اصلی انتخاب شده بايد از فضای كافی برخوردار باشند به طوری كه پس از رشد در سالهای آينده و رسيدن به نمو كامل، ميزان سايه‌اندازی آنها به حداقل ممكن برسد. علاوه بر آن زاويه بين شاخه‌های اصلی و تنه درخت (محل انشعاب شاخه‌های فرعی)(Crotch) بايد به قدری كافی باز باشد زيرا اين موضوع مانع از شكستن شاخه‌ها در اثر ميوه‌دهی زياد می ‌شود. اگر اين زاويه كم باشد فرم دهی اسكلت درخت ضعيف است.

تكنيك‌های هرس :

هرس گياهان يكی از روش‌های مهم در باغبانی است كه شامل حذف قسمتی از تاج و مقداری از سيستم ريشه گياه می‌شود تا بدين طريق تعادل لازم بين مراحل جنسی و رويشی ايجاد شود. هرس تاج (اندام‌های هوايی) تعدد نقاط رشد را كاهش داده و مصرف ازت و ساير عناصر ضروری را بيشتر كرده و بكارگيری هيدرات‌های كربن را كاهش می‌دهد. بنابراين رس تاج رشد رويشی را تحريك كرده و مرحله رشد زايشی را به تأخير می ‌اندازد. معمولاً گياهان جوان و قوی را بايستی هرس سبك انجام داد. هرس سنگين گياهان قوی تشكيل جوانه گل و بلوغ را به تأخير می‌اندازد. از طرف ديگر گياهان باغهای قديمی و مسن به انجام هرس شديد نيازمند هستند تا قدرت و جوان سازی آنها تحريك شود.

هرس ريشه گياهان سبب كاهش جذب ازت شده، رشد رويشی و تقاضا برای هيدرات‌های كربن كم می‌شود. در نتيجه هيدرات‌های كربن تجمع يافته و تشكيل جوانه گل را تحريك می‌كنند. زمانی كه نسبت C:N زياد باشد گلدهی محقق می‌شود اگر هرس شديد بر روی شاخه‌های قوی انجام گيرد اين نسبت كم شده و رشد رويشی صورت می‌گيرد. تعادل بين مراحل رشد رويشی و زايشی در گياهان كه در نتيجه هرس ايجاد می‌شود، با واژه نسبت C: N بيان می‌شود. بنابراين هرس شاخه و ريشه برای گلدهی و باردهی درختان ميوه بسيار ضروری است.