فایل ورد قابل ویرایش

توضیحی مختصر از مقاله  :

دانلود مقاله سدهاي زيرزميني كليد مديريت پايدار منابع آب زيرزميني

چكيده

با توجه به اينكه تا چند سال آينده جهان با بحران آب كم‌سابقه‌اي در طول عمر خود مواجه خواهد شد دانشمندان سعي  دارند با ارايه روش‌هايي به ذخيرة آب پرداخته و از هدر رفتن آن جلوگيري كنند. يكي از اين روش‌ها كه كمترين اثرات مخرب زيست‌محيطي را داشته و نيز هدررفت آب را به حداقل مي‌رساند احداث سدهاي زيرزميني است. سدهاي زيرزميني تكنولوژي جديدي براي تامين منابع آب و حفاظت از آن بوده و سازگار با مناطق خشك و نيمه‌خشك است. اين سدها سازه‌هايي هستند كه در زيرزمين ساخته مي‌شوند و با مسدود كردن جريان طبيعي آب‌هاي زيرزميني سبب ايجاد ذخاير آبي در زيرزمين مي‌شوند. سدهاي زيرزميني در محل آبراهه‌هاي خشك و خشكه‌رودهاي آبراهه‌هاي فصلي و نه رودخانه‌هاي دائمي ساخته مي‌شوند و به اين ترتيب به جاي ذخيرة آب در سطح زمين در زيرزمين آب ذخيره مي‌شود كه اين آب‌هاي ذخيره شده را مي‌توان با لوله‌گذاري يا حفر چاه پمپاژ كرد. تامين آب مصرفي، نداشتن تلفات تبخير، داشتن عمر مفيد دائمي، امكان آلوده شدن بسيار كم، هزينة كم، ساخت آسان و... از مزاياي سدهاي زيرزميني در مقايسه با سدهاي معمولي سطحي است.

كلمات كليدي: سدهاي زيرزميني، توسعه پايدار، مناطق خشك و نيمه‌خشك

مقدمه

سدهاي زيرزميني در مناطق خشك و نيمه‌خشك كشورهاي ژاپن، آمريكا، برزيل، بلژيك، تايلند، هند و عربستان صعودي گسترش زيادي پيدا كرده و بازدهي مناسبي هم داشته‌اند. در ايران نيز كه كشوري خشك و نيمه‌خشك است استفاده از اين تكنولوژي ضروري به نظر مي‌رسد ولي متاسفانه در كشور ما براي تامين آب هنوز از روش‌هاي پرهزينه، كم‌بازده و مضر براي محيط زيست استفاده مي‌شود. در سال‌هاي اخير براي تامين آب مورد نياز براي شرب و كشاورزي سدهاي عظيمي ساخته شده يا چاه‌هاي عميق و نيمه‌عميق حفر شده‌اند اما هيچگاه به ظرفيت يا مشكلاتي كه اين روش‌هاي تامين آب در محيط ايجاد مي‌كند از قبيل خشك شدن قنات‌ها و نشست آبخانه‌ها در اثر افت سطح آب زيرزميني توجهي نشده است.

در سدهاي زيرزميني در واقع سفره‌اي وجود ندارد ولي شرايط تشكيل آن فراهم است و با استفاده از اين سدها سفرة آب زيرزميني محصور و كوچكي فراهم مي‌شود كه بهره‌برداري از آن كاملا تحت كنترل خواهد بود در بعضي از مناطق به‌دليل وجود يك لايه نفوذناپذير در زير رسوبات، آب توانايي نفوذ عمقي را نداشته و به‌صورت افقي با توجه به شيب هيدروليكي در حال حركت به سمت شبكه‌هاي هيدروگرافي است و در نتيجه بعد از بارش اين آب‌ها كم‌كم تخليه شده و در فصول كم‌بارش وجود ندارند كه بتوان آنها را مورد بهره‌برداري قرار داد. اما با استقرار اين سدهاي زيرزميني در جلوي حركت آنها مانع از خروج آنها از حوزه خواهيم شد تا در فصول كم‌آبي از آنها استفاده كنيم (يزداني، 1384)

تعريف سدهاي زيرزميني:

سدهاي زيرزميني سازه‌هايي هستند كه مسير جريان آب زيرزميني را قطع كرده و ذخيره‌اي از آب در داخل زمين به‌وجود مي‌آورند اين سدها معمولا در جايي ساخته مي‌شوند كه مقادير جريان آب زيرزميني به‌طور قابل ملاحظه‌اي از جريان‌هاي خيلي بزرگ در فصول باراني تا جريان‌هاي قابل چشم‌پوشي در فصول خشك تغيير مي‌كند (خواجه‌الدين و همكاران، 1390)

تاريخچه استفاده از سدهاي زيرزميني:

روش‌هاي ذخيره آب به‌وسيله مهار آب‌هاي زيرسطحي در مناطق خشك داراي هزاران سال قدمت است. قدمت استفاده از سدهاي زيرزميني عملا به زمان‌هاي كهن مي‌رسد از اين ميان مي‌توان به ساخت سدهاي زيرزميني در جزيرة ساردينيا در زمان روميان باستان اشاره كرد. نمونه‌هايي از اين سدها به مفهوم واقعي در نيمه اول قرن بيستم ساخته شدند رشد و تكوين سدهاي زيرزميني و برخورد علمي با آنها در واقع از نيمه دوم قرن بيستم آغاز شد و در سه دهه اخير رشد زيادي كرده است.